انواع عدد در زبان عربی

عدد در زبان عربی به دو دسته ی اصلی و ترتیبی تقسیم می شود .
[b]اعداد اصلی: اعدادی هستند که برای شمارش چیزی از آنها استفاده می شود وعبارتند از:
(1- واحد/ واحدة) (2- اثنان/ اثنتان) (3- ثلاثة/ ثلاث) (4- أربعة/ أربع) (5- خمسة/ خمس) (6- ستّة/ ستّ) (7- سبعة/ سبع) (8- ثمانیة/ ثمانی) (9- تسعة/ تسع) (10- عشرة/ عشر) (11- أحدَ عشرَ/ إحدی عشرةَ) (12- اِثنا عشرَ/ اِثنتا عشرةَ) (13- ثلاثةَ عشرَ/ ثلاثَ عشرةَ) (14- أربعةَ عشرَ/ أربعَ عشرةَ) (15- خمسةَ عشرَ/ خمسَ عشرةَ) (16- ستَّةَ عشرَ/ ستَّ عشرةَ) (17- سبعةَ عشرَ/ سبعَ عشرةَ) (18- ثمانیةَ عشرَ/ تمانی عشرةَ) (19- تسعةَ عشرَ/ تسعَ عشرةَ) (20- عشرون) (21- واحد و عشرون/ واحدة و عشرون) (22- اثنان و عشرون/ اثنتان و عشرون) (23 – ثلاثة و عشرون/ ثلاث و عشرون) ... (30- ثلاثون) (40- أربعون) (50- خمسون) (60- ستُّون) (70- سبعون) (80- ثمانون) (90- تسعون) (100- مِئَة) (101- مئة و واحد/ مئة و واحدة) (102- مئة و اثنان/ مئة و اثنتان) ... (111- مئة و أحدَ عشرَ/ مئة و إحدی عشرةَ) ... (200- مئتان) (300- ثلاثُمئةٍ) (400- أربعُمئةٍ) (500- خمسُمئةٍ) (600- ستُّمئةٍ) (700- سبعُمئةٍ) (800- ثمانُمئةٍ) (900- تسعُمئةٍ) (1000- ألف) (2000- ألفان) (3000- ثلاثةُ آلافٍ) ... (10000- عشرةُ آلافٍ) (11000- أحدَ عشرَ ألفاً) (12000- اثنا عشرَ ألفاً) (13000- ثلاثةَ عشرَ ألفاً) ... (20000- عشرون ألفاً) (100000- مئةُ ألفٍ) (200000- مئتا ألفٍ) (300000- ثلاثُمئةِ ألفٍ) (1000000- ملیون) (2000000- ملیونان) (3000000- ثلاثةُ ملایینَ) (11000000- أحدَ عشرَ ملیوناً) ... (1000000000- ملیار) (3000000000- ثلاثةُ ملیاراتٍ) و ...

  ü عددهای 1 و 2 بعد از معدود خود می آیند و در جنس و عدد از آن تبعیت می کنند .
ü هر دوجزء أعداد11تا19مبنی برفتح می باشد به جز جزء أول عدد12که مانند اسم مثنی می باشد
ü هر دو جزء أعداد 11 و 12 ازنظر جنس مطابق با معدود می باشد .
ü جزء أول أعداد 13 تا 19 از نظر جنس برعکس معدود و جزء دوم مطابق معدود می باشد .
ü معدود أعداد 3 تا 10 ( 103 تا 110 و هر 03 تا 010 ) جمع و مجرور می باشد .
ü معدود أعداد 11 تا 99 ( 111 تا 199 و 211 تا 299 و ...) مفرد و منصوب می باشد .
ü معدود أعداد 100 ، 200 و هر عددی که حداقل دو صفر داشته باشد مفرد و مجرور می باشد.مثال ها :
1) یک دانشجوی دختر آمد. = جاءت طالبةٌ واحدةٌ

2) دو صفحه را خواندم = قرأتُ صفحتَیْن اثنتَیْن
3)سه کتاب خریدم = اشتریتُ ثلاثةَ کُتُبٍ 4) به نُه دانشجوی دختر سلام کردم=سلّمتُ علی تسعِ طالباتٍ
5) 11مقاله خواندم = طالعتُ إحدی عشرةَ مقالةً
6) 12دانشجوی دختر آمدند= جاءت اثنتا عشرةَ طالبةً
7) 14گل چیدم = اقتطفتُ أربعَ عشرةَ وردةً
8) 18کتاب از کتابخانه امانت گرفتم = استعرتُ ثمانیةَ عشرةَ کتاباً من المکتبة
9) 25دانشجوی پسر دراین امتحان قبول شدند = نجح خمسةٌ و عشرون طالباً فی هذا الامتحان .
10)96 صحه از کتاب را خواندم = قرأتُ ستّاً و تسعینَ صفحةً من الکتاب .

به طور خلاصه چکیده قواعد اعداد اصلی بدین گونه می باشد :

عدد	معدود	مذکر یا مؤنث بودن معدود	إعراب معدود
1و2	مطابق با عدد	مطابقِ عدد	عدد تابع معدود
3-10	جمع	بر عکسِ عدد	مجرور
11و12	مفرد	مطابقِ عدد	منصوب
13-19	مفرد	بر عکسِ جزء اول عدد	منصوب
20و30و40-90	مفرد	یکسان	منصوب
21و22 ... 91و92	مفرد	مطابق با جزء أول	منصوب
23-29 ... 93-99	مفرد	بر عکس جزء اول عدد	منصوب
100و200 و ... 1000و 1100 و ...	مفرد	یکسان	مجرور

ü اعداد بزرگ به أجزاء کوچکتری تقسیم می شوند ، سپس بر اساس جدول داده شده ، إعراب ، مذکر و مؤنث و معدود هر یک مشخّص می شود.
مثال : در کره زمین 729 433 895 6 نفر زندگی می کنند.
یعیشُ فی الکرةِ الأرضیةِ ستّةُ ملیاراتٍ و ثمانُمئةٍ و خمسةٌ و تسعونَ ملیوناً و أربعُمئةٍ و ثلاثةٌ و ثلاثونَ ألفاً و سبعُمئةٍ و تسعةٌ و عشرونَ شخصاً.
اعداد ترتیبی :
اعدادی هستند که به عنوان صفت بعد از معدود بکار می روند و در إعراب و جنس از معدود خود تبعیّت می کنند . و در زبان فارسی معمولاً به آخر آنها پسوند « -ُ م » افزوده می شود . این اعداد در زبان عربی عبارتند از:
(1- الأول/ الأولی) (2- الثانی/ الثانیة) (3- الثالث/ الثالثة) (4- الرابع/ الرابعة) (5- الخامس / الخامسة) (6- السادس/ السادسة) (7- السابع/ السابعة) (8- الثامن/ الثامنة) (9- التاسع/ التاسعة) (10- العاشر/ العاشرة) (11- الحادیَ عشرَ/ الحادیةَ عشرةَ) (12- الثانیَ عشرَ/ الثانیةَ عشرةَ) (13- الثالثَ عشرَ/ الثالثةَ عشرةَ) ... (20- العشرون) (21- الواحد/ الحادی والعشرون// الواحدة/ الحادیة والعشرون) (22- الثانی والعشرون/ الثانیة والعشرون) ...(30- الثلاثون) (40- الأربعون) ... (100- المئة) (101- الأول بعد المئة/ الأولی بعد المئة) (102- الثانی بعد المئة/ الثانیة بعد المئة) (110- العاشر بعد المئة/ العاشرة بعد المئة) (200- المئتان) (220- العشرون بعد المئتَیْنِ) (1000- الألف) ...
مثال : 1- ساعت12 می باشد. = الساعةُ الثانیةَ عشرةَ تماماً.
2- صفحه ی سه هزار و دویست و پنجاه و چهارُم را خواندم. = قرأتُ الصفحةَ الرابعةَ والخمسینَ بعدَ ثلاثةِ آلافٍ والمئتَیْنِ.
خواندن تاریخ ها :
در خواندن تاریخ ها معمولاً روزها و ماه ها با عدد ترتیبى ولی سال ها با عدد اصلی بیان می شود. یا اینکه تمام اعداد به صورت اعداد اصلی بیان می شود همانگونه که در فارسی می گوئیم من متولد هفت ِ، پنجِ ، هزار و سیصد و پنجاه و نه هستم در عربی نیز گفته می شود : سبعة ، خمسة ، ألف و ثلاثمئة و تسعة و خمسین
مثال (1):
انقلاب اسلامی در 22 بهمن 1357 ( 12/11/ 1357 ) به پیروزی رسید.
انتصرت الثورةُ الإسلامیة فی الیوم الثانی والعشرین مِن شهر بهمن ( الشهر الحادی عشر ) عامَ ألفٍ وثلاثمئة وسبعة وخمسین هجری شمسی. یا انتصرت الثورة الإسلامیة یوم اثنین و عشرین ، أحد عشر، ألف و ثلاثمئة و سبعة و خمسین هجری شمسی .
مثال (2):من متولّد 15 تیر سال 1363 هجری شمسی هستم.
ولدتُ فی الیومِ الخامسَ عشرَ مِن شهرِ تیر ( الشهر الرابع ) سنة ألفٍ وثلاثمئة وثلاثٍ وستین هجریة شمسیة./ یا أنا من موالید یوم خمسة عشر ، أربعة ، ألف و ثلاثمئة و ثلاثة و ستین .
ساعت ها ( الساعات ):
ساعت معمولاً با عدد ترتیبی ولی دقیقه با عدد اصلی بیان می شود هر چند که گاهی دقیقه نیز با عدد ترتیبی بیان می شود .
مثال ها :( 00/ 5 ) الساعة الخامسةُ تماماً
( 05/ 7 ) الساعة السابعةُ و خمسُ دقائقَ / الساعة السابعة و الدقیقةُ الخامسةُ
(15/ 8) الساعة الثامنة والربع/ الثامنة وخمسَ عشرةَ دقیقةً/ الثامنةُ والدقیقةُ الخامسةَ عشرةَ
(30/ 3) الساعة الثالثة والنصف/ الثالثة وثلاثون دقیقةً/ الساعةُ الثالثةُ و الدقیقة الثلاثون
(45 / 5 ) الساعة السادسة إلاّ ربعاً / الساعة السادسة إلاّ خمسَ عشرةَ دقیقةً
( 55 / 7 ) الساعة الثامنةُ إلا خمسَ دقائقَ
( برگرفته از کتاب « همراه شما در عراق » )
منبع :موقع طلاب مرحلة الدکتوراه بجامعة طهران[/b]